Taksim'de trafiÄŸi yeraltına alacak tünelin ihalesi yeni tamamlandı. 
Kadıköy'de iki hafta önce ' Anadolu 'nun ilk metro'su açıldı,Haliç Metro GeçiÅŸ Köprüsü'nün inÅŸaatı günbegün ilerliyor... 

Ä°TÜ Ä°nÅŸaat Fakültesi ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Gerçek'le gündemdeki projeleri konuÅŸtuk. Gerçek, bütün projeleri 'öncelik araçlarda deÄŸil insanlarda' bakış açısıyla deÄŸerlendiriyor, Taksim tünel projesi gibi araçlara öncelik tanıyan projeleri eleÅŸtiriyor. 
Gerçek'in trafiÄŸin çözülmesi için getirdiÄŸi öneriyse son derece basit: 
buharlaÅŸtırın gitsin! 

-Taksim'deki trafik sorunu nasıl çözülür? 
-Taksim Meydanı'nda sanılanın aksine trafik tıkanıklığı yok, sıkışıklık meydana baÄŸlanan yollarda oluyor. TrafiÄŸin yer altına alınmasıyla baÄŸlantı yolları yine tıkanmaya devam edecek; üstelik kuyruklanmalar etkisini yerin altında gösterecek. Meydanda, otomobil ve taksi trafiÄŸi dışında en fazla göze çarpan ulaşım aracı otobüsler. 
Taksim'de biten 38 otobüs hattı var; transit geçen hat sayısı ise 16. 
Bekleme yapan otobüsler meydanda önemli bir alanı iÅŸgal ediyorlar. 
Otobüslerin bekleme yapması deÄŸil, uygun ceplerde yolcu indirme bindirme yapması lazım. Haliç Köprü geçiÅŸinin tamamlanıp metro hattının Yenikapı'ya ve Marmaray Projesi'ne baÄŸlanması ile ÅŸu anda Taksim'de biten ya da yolu Taksim'den geçen birçok otobüs hattına gerek kalmayacak ve bunlar seferden kaldırılacak. Çalışmaya devam edecek az sayıdaki hatta, otobüsler uygun biçimde düzenlenmiÅŸ ceplerde 
indirme- bindirme yapabilirler; böylece bekleme ve yığılma yapmadan çok az mekan kullanarak hizmete devam edebilirler. Taksim'deki bir baÅŸka sorun ise servis araçlarının yakın çevrede parklanması. Servis araçlarının bekleme yaptıkları yerler için baÅŸka çözümler geliÅŸtirilebilir; örneÄŸin, meydandan daha uzak noktalarda uygun yerler gösterilebilir. Meydan bu unsurlardan arındırılırsa trafik sorunu önemli oranda çözülür. 

-Araç trafiÄŸinin yeraltına alınması artık ÅŸehir plancılarının artık hiç tercih etmediÄŸi bir yöntem deÄŸil mi? Neden 2012'deÄ°stanbul 'un en önemli kamusal mekanlarından birinde yapılan projede bu gündeme geliyor? 
-'Karayolcu' bir bakış açısıyla ilk akla gelen çözüm, motorlu araç trafiÄŸini yerin altına alarak yayalardan ayırmak... Burada aslında yapılmak istenen araç trafiÄŸini hızlı biçimde akıtmak. Yani öncelik yine araç trafiÄŸine verilmiÅŸ oluyor. Bu çözüm yayalar için ciddi sıkıntı oluÅŸturuyor, tünel için yapılan derin yarıklar, istinad duvarları tünellerin giriÅŸ çıkışlarında çirkin, büyük engeller oluÅŸturuyor; insanlar karşıdan karşıya geçemiyor. Proje pahalılaşıyor; yeraltında trafik tıkanınca motorlu araçlardan çıkan salımlar için tünelin havalandırması gerekiyor. 

-Siz nasıl bir çözümden yanasınız? 
-ÇaÄŸdaÅŸ kentlere baktığımızda bu tür projelerin yerin altında deÄŸil üstünde çözüldüÄŸünü görüyoruz. Mümkün olan yerlerde otomobillere ayrılan mekanı planlı ÅŸekilde azaltmak lazım. 'TrafiÄŸin buharlaÅŸması' 
denilen bir kavram var. Buna göre motorlu araçlara ayrılan yolları planlı biçimde azaltınca sanıldığı gibi kaos yaÅŸanmıyor, aksine trafik % 14-25 kadar azalıyor. Ä°nsanlar güzergah deÄŸiÅŸtiriyor, örneÄŸin gideceÄŸi yere Taksim üzerinden gitmiyor. Bazıları yolculuk saatlerini kaydırıyor, hatta zamanla otomobil kullanmak yerine toplu taşımaya geçiyor. Caddelerin, meydanların insanlara bu ÅŸekilde geri kazandırılması ile ilgili çok güzel örnekler var. Araç kullananların yeni duruma uyum saÄŸlama potansiyelleri var. Birçok kentte, kent yöneticileri,tasarım ve planlama yapanlar, bu potansiyeli kullanıyorlar. Nasıl yolları geniÅŸletmek bir süre sonra kendi trafiÄŸini yaratıp mevcut trafiÄŸi çoÄŸaltıyorsa, bunun tersi de geçerli. 
Yol kapasitesini azaltıp, insanlara ayrılan mekanı planlı biçimde arttırdığınız zaman trafik de azalıyor. TrafiÄŸe kapatılan alandan kaçan trafiÄŸin baÅŸka yollara gitmesi beklenebilir; ama yapılan sayımlar, birçok uygulamada, yalnızca düzenleme yapılan meydanın yollarında deÄŸil, onun yakın çevresindeki yollarda da trafiÄŸin azaldığını gösteriyor. 
Bir diÄŸer yöntem de bu tür alanlara giren özel araçlardan para alınması...ÖrneÄŸin, Londra'da kentin merkezindeki belirli bir bölgeye otomobil ile giriÅŸ paralı. Buna 'tıkanıklık fiyatlandırIlması' 
deniyor. Birçok kentte bu yöntem baÅŸarıyla uygulanıyor. BunuÄ°stanbul 'da uygulayacaksak akla ilk gelen yer Tarihi Yarımada elbette. 
Uygulamanının baÅŸarılı olabilmesi için önce toplu taşıma alternatiflerinin saÄŸlanması önemli. 

-3 Eylül'de iki pilot bölgede sadece toplu taşıma araçlarının kullanacağı ÅŸerit uygulamasına baÅŸlanacağını öÄŸrendik. Bu nasıl bir fikir? 
Basında bazı uzmanlar 'Bu uygulama otomobil trafiÄŸini iyice tıkar' 
dedi. Bu bence karayolcu, yani otomobil odaklı bir bakış açısı. Toplu taşımaya öncelik veren bir yaklaşım olduÄŸu için olumludur. Ancak, bütüncül bir yaklaşımla planlanması ve çok iyi denetlenmesi gerekli. 
Otobüs yolu uygulaması, daha önce, Taksim - Mecidiyeköy arasında denendi. Talep artınca duraklarda çok sayıda otobüs birikti, sistem tıkandı, Bütün bu ulaşım projelerini birbiriyle entegre ÅŸekilde planlamak lazım. Farkındaysanız konuÅŸtuÄŸumuz bütün projeler hep noktasal. Bunların Ä°stanbuldüzeyinde ulaşım planına oturması gerekli. 

- Anadolu yakasının ilk metrosu iki hafta önce açıldı. Metroyla sınavımız nasıl gidiyor? 
-Ulaşım Ana Planı'nda 2023 yılı için 640 km raylı sistem hedefleniyor. 
Åžu anda bütün raylı sistemimiz 100 km civarında. Kısacası metro ağının hızla yaygınlaÅŸtırılması ve tamamlanması lazım. EÄŸer bir yönde saatte 25-30 bin üzerinde yolculuk talebi varsa bunu otobüs ya da baÅŸka bir sistemle çözmek mümkün deÄŸil, ancak metro ile çözebilirsiniz. 
Ä°stanbul 'un birçok yerinde bu talepler var. Yalnız metro planlamasının daha iyi yapılması gerekli. Taksim'de Ä°stiklal Caddesinin başında bir metro çıkışı olabilirdi. Galatasaray 'a da bence bir istasyon yapılması gerekirdi, bu ilk planlarda vardı ama sonradan yapılmadı. ÅžiÅŸli Ä°stasyonu ÅžiÅŸli Meydanı'nda deÄŸil örneÄŸin, Cevahir'in önünde. Haliç Metro GeçiÅŸ Köprüsü'nde ise durum tam tersi. Burası kötü yapılmış bir baÅŸka yapı olarak tarihteki yerini alacak. Ulaşımcı olarak bu köprüye baktığımda en çok ÅŸaşırdığım ÅŸey ortasında istasyon olması. Dünyada baÅŸka bir örneÄŸini bilmiyorum bu uygulamanın. Burada inen yolcular ya Azapkapı'ya ya Unkapanı'nya yürüyecek. Deniz ortasından geçen köprüde ortada istasyonun ulaşım açısından hiçbir iÅŸlevi yok. 

-Bu gibi projeler planlanırken süreç nasıl iÅŸliyor? 
-Proje bazında yönetimlere akıl veren birtakım insanlar var ortada. 
Eli çantalı bir adam gelip "Size ÅŸuralara havaray yapalım" 
diyebiliyor. Hiçbir plana uyulmuyor, bir bütünlük olmadan paranızı saÄŸa sola saçıyorsunuz ve bir türlü sorun çözülmüyor. Bu gibi projelerin çok dikkatlı hazırlanması ve kamu tarafından tartışılması lazım. Burada ise proje ihale ediliyor, bir proje firmasına ya da konsorsiyumlara veriliyor onlar kendilerine göre tasarım yapıyor, sonra belediye onaylıyor. Ä°lgili uzmanlar projeleri göremiyor bile. 

'Duble yolların yarısı tamirde' 
-Duble yollar ne durumda? 
Son 10 yılda 15.000 km bölünmüÅŸ (duble) yol yapıldı. Tatil için güneye gittim, bu yolların önemli bir kısmı tamirde, çatlamış, çökmüÅŸ... O kadar hızlı ve kötü yapıldı ki.. Yollar yine iki ÅŸeritten veriliyor. 
Åžile yolu aynı durumda. Uyulması gereken mühendislik kurallarına göre yapılmadı çünkü. Adeta yeniden yapılıyor bu yollar ÅŸimdi. Bunlar hep kaynakların boÅŸa harcanması demek. 

- Üçüncü köprü projesi hakkında ne düÅŸünüyorsunuz? 
3.köprü ulaşım projesi deÄŸil arazi geliÅŸtirme projesi. 1. ve 2. 
Köprüyü kullananların bu köprüyü kullanması pek mümkün deÄŸil, her köprü gibi kendi trafiÄŸini yaratıyor. 3. KöprübaÄŸlantı yollarının çevresi kısa sürede yapılaÅŸacak TEM ve 1. Köprüde olduÄŸu gibi. 
ÖrneÄŸin, Sultanbeyli ilçesi TEM'den önce yoktu. Aynı ÅŸey 3.Köprü'nün baÄŸlantı yollarında da olacak, su havzaları, ormanlar betonlaÅŸacak. 
Futurist Glen Heimstra'nın benzetmesi ile 'TrafiÄŸi çözmek için yol yapmak, obez birinin kendisini tedavi etmek için kemerini gevÅŸetmesine benzer'. BaÅŸtan biraz rahatlıyosunuz ama kilo almaya devam ediyorsunuz. Yakında 4. Köprüden de söz eder hale geleceÄŸiz...