Dinamik Gazete - TuÄŸrul Acar

Taksim’in Yeniden Fethi

Ä°stanbul bir süredir BaÅŸbakan ErdoÄŸan’ın bizzat kendi giriÅŸimiyle baÅŸlattığı Taksim Meydanı Projesi’ni tartışıyor. Projenin ilk kez öne sürüldüÄŸü geçen yıldan bu yana Taksim; pek çok protestonun,  reddedilen projelerin ve koruma kurulunun kararını reddeden BaÅŸbakan’ın çıkışlarının odak noktası haline geldi.

GeçtiÄŸimiz yıl öne sürülen ve uygulamasına devam edilen Taksim Meydanı Projesi’ne göre meydanda bulunan otobüs durakları yeraltına alınacak; Talimhane, Tarlabaşı ve GümüÅŸsuyu caddelerine baÄŸlantılar ise yeraltından tünellerle saÄŸlanacak. Bugün Taksim Gezi Parkı’nın bulunduÄŸu yere geç dönem Osmanlı mimarisin seçkin örneklerinden Topçu Kışlası yeniden inÅŸa edilecek.  BaÅŸbakan ErdoÄŸan’ın Ä°stanbul’u kendi deyiÅŸiyle ‘’ihya’’ etmek amacıyla üstlendiÄŸi bu proje çeÅŸitli çevrelerden ciddi tepkiler aldı. Aslında Taksim Meydanı projesine AKP’nin ustalık dönemi olarak nitelediÄŸi son birkaç yılda Ä°stanbul’da yürüttüÄŸü projelerle bir arada bakmak gerekli: Ä°stanbul’un en ihtiÅŸamlı noktalarından biri Çamlıca Tepesi’ne yapılacak olan caminin projesi tamamlandı, UNESCO’nun tüm uyarılarına raÄŸmen yapımından vazgeçilmeyen Haliç’in iki yakasını baÄŸlayan beton bloÄŸu da neredeyse bitme aÅŸamasında.

Proje kapsamında en fazla tepkiyi çeken fikir ise Ä°stanbul’un merkezi Taksim’de ÅŸehrin nadide yeÅŸil alanlarından olan Gezi Parkı’nın ortadan kaldırılıp yerine bir alışveriÅŸ ve yaÅŸam merkezi konseptinde Topçu Kışlası yapılacak olması. BaÅŸta BaÅŸbakan olmak üzere projenin uygulayıcıları Topçu Kışlası’nın geç dönem Osmanlı mimarisinin en güzel eserlerinden biri olduÄŸu, sebepsiz yere yıkıldığı ve tekrar olduÄŸu yerde yükselmesi gerektiÄŸi fikrini savunarak projenin halkla iliÅŸkiler kısmını sorunsuz bir ÅŸekilde yürüttü. Fakat pek çok mimar ve ÅŸehir plancısının söylediÄŸine göre Topçu Kışlası’nın o dönemde yıkılması her ne kadar yanlış ise yeniden bir taklidinin yapılacak olması da bir o kadar yanlış; modern mimarlık ve ÅŸehir plancılığı anlayışına da uymuyor. Üstelik siyah beyaz fotoÄŸraflardan baÅŸka hiçbir mimari taslağı ya da çizimi elde olmayan kışlanın aslına uygun olarak yapılmasının mümkün olmadığı savunuluyor. Projeye göre kışlanın içi maÄŸazalar, restoranlar ve ortası AVM’lerin yeni trendi buz pistinden oluÅŸuyor. Bunların yanında çeÅŸitli sanat faaliyetleri için birtakım galeri ve salonların da yer alması planlanıyor. ÖngörüldüÄŸü ÅŸekliyle proje, dış görünüÅŸüyle bir tarihi yapı izlenimi veren, fakat içi yürüyen merdivenlerle döÅŸeli, ne Osmanlı dönemi yapısı ne de 21. yüzyıl mimari örneÄŸi diyebileceÄŸimiz, tam kimliÄŸini bulamamış bir BeyoÄŸlu AVM’si olarak karşımıza çıkacak.

Projenin diÄŸer ayağını oluÅŸturan meydandaki durakların yeraltına alınması ve çevre caddelere ulaşımının da yer altı tünelleriyle verilecek olması baÅŸta kulaÄŸa iyi bir fikir gibi gelse de bu durumun kendi içinde yeni problemler doÄŸuracağını söyleyenler de mevcut. Toplu taşımanın yeraltına alınmasıyla bir nevi insan trafiÄŸi de yeraltına alınmış olacak. Metrobüs duraklarından alışık olunduÄŸu gibi merdivenlerde ve peronlarda yığılmaların olacağı öngörülüyor. Bu yüzden pek çok çevreden gelen öneri belediyenin Taksim’e araç trafik akışını azaltacak ve trafik sorununu önleyecek projeler üretmesi ÅŸeklinde. Mimarlar da 21. yüzyıl ÅŸehir plancılığında artık yeraltı tünellerinin bir iÅŸlevsellik saÄŸlamadığını, daha ziyade trafiÄŸin yer altlarında yoÄŸunlaÅŸmasına neden olduÄŸunu destekliyor. Bu proje ile, GümüÅŸsuyu, Tarlabaşı ve Talimhane yönünde trafiÄŸin artacağı endiÅŸesi dile getiriliyor.

Taksim Platformu

Projenin ortaya atıldığı zamandan bu yana tepkilerini dile getiren çeÅŸitli sivil toplum kuruluÅŸları ‘’Taksim Platformu’’ adında bir oluÅŸumla birleÅŸtiler. Siyasetten ve basından pek çok kiÅŸinin içinde olduÄŸu çevreler Taksim Platformu’nu sık sık Ä°stanbul’da bir düzenleme ve geliÅŸme istemeyen ‘’entel’’ güruh söylemiyle itham ediyor.Platform ise hepimizin ortak deÄŸeri olan Taksim Meydanı’nda ÅŸüphesiz bir düzenlemeye ihtiyaç olduÄŸunu dile getiriyor ve ekliyor: “Taksim, etrafındaki mahalleler, yaÅŸayanlar, iÅŸyerleri ve ziyaretçileri ile birlikte ele alınarak planlanmalıdır. Modern ÅŸehircilik anlayışının en önemli prensiplerinden olan  kent sakinlerinin de deÄŸiÅŸim projelerinin hazırlanma sürecine dâhil edilmesi Türkiye’de sadece ÅŸeklen uygulanıyor.”

Platform, bu durumun uygulanan çoÄŸu kentsel dönüÅŸüm projesinde görüldüÄŸünü belirtirken; Kadir TopbaÅŸ’ın bu eleÅŸtirilere “Taksim bir yaÅŸam noktası deÄŸil, geçiÅŸ noktası” cevabını vermesi ile birlikte proje sürecinde kent sakinlerinin katılımına gerek olmadığının ima edildiÄŸi savunuluyor.

Dünyadan Örnekler ve Son Durum

Dünya’nın çeÅŸitli yerlerinde benzer projelerin baÅŸarıyla ve kent yaÅŸamına iÅŸlevsellik katmasıyla sonuçlanan örnekleri de mevcut. Almanya’nın kuzeydeki en büyük ve ülkenin en canlı kentlerinden biri olan Hamburg’da hayata geçirilen projeyle eski liman bölgesi baÅŸarılı bir ÅŸekilde iÅŸ, kültür ve yaÅŸam merkezine dönüÅŸtürüldü. Ä°spanya’nın Akdeniz sahilindeki en güzel ÅŸehirlerinden Barselona’nın Katalunya Meydanı bir ÅŸehrin sakinlerinin bir kamusal alanı ne derece benimsediklerinin baÅŸarılı bir örneÄŸi. Kentin sosyal ve ticari yaÅŸamın kalbinin attığı meydan neredeyse 24 saat canlı.

Dünyadaki bu tip baÅŸarılı örneklere bakıldığında Taksim Meydanı’nın da insanların aidiyet hissedebileceÄŸi ÅŸekilde düzenlenmesi ve bu süreçte kentlilerin söz sahibi olması çeÅŸitli platformlar tarafından dile getiriliyor. Bunlardan biri olan ‘’Taksim Platformu’’, 13 Nisan Cumartesi günü Taksim Gezi Parkı’nda protesto amacıyla toplandı. Öncelikle çeÅŸitli dernek ve siyasi parti yöneticileri tepkilerini dile getirdiler. Temel vurgu demokratik yönetimlerde böyle bir proje düzenlenirken halkın kararına danışılması gerektiÄŸi ve Taksim Meydanı projesinde bu sürecin iÅŸlemediÄŸiydi. Fakat sonrasında gün, protestodan ziyade bir ÅŸenlik havasında geçti. Program gece yarısına dek süren gösteriler ve konserlerle devam etti.  

TuÄŸrul Acar

[email protected]